Υπάρχει μοντέλο Θαπατέρο; Είναι εφαρμόσιμο;

του Μιχάλη Μητσού
από τα ΝΕΑ

Ο Θαπατέρο κέρδισε, αύξησε μάλιστα το ποσοστό του, και πολλοί ηγέτες της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς τον κοιτάζουν με φθόνο. Η «μέθοδος Θαπατέρο» θα μπορούσε άραγε να εφαρμοστεί στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ελλάδα;
Ας ξεκινήσουμε από το πρόσωπο. Αντίθετα από τον Τόνι Μπλερ ή τη Σεγκολέν Ρουαγιάλ, ο αρχηγός των Ισπανών σοσιαλιστών δεν είναι μια αυταρχική φυσιογνωμία. Μπορεί να τοποθέτησε δικούς του ανθρώπους σε θέσειςκλειδιά του κόμματος, φρόντισε όμως να μη διαταράξει τις ισορροπίες. Στο κοινωνικό πεδίο είναι εξαιρετικά φιλελεύθερος: οι νόμοι για τον γάμο των ομοφυλοφίλων, το διαζύγιο, τις αμβλώσεις ή τη βία κατά των γυναικών καθιστούν την «καθολική Ισπανία» προοδευτικότερη από τις περισσότερες «κοσμικές» χώρες. Η οικονομική του πολιτική, αντίθετα, δεν διαφέρει πολύ από εκείνη των περισσότερων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων που ασκούν ή άσκησαν την εξουσία. Και τα αποτελέσματά της είναι αμφιλεγόμενα: μπορεί την προηγούμενη τετραετία να δημιουργήθηκαν 2,88 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και να αυξήθηκε το ΑΕΠ κατά 3,5% τον χρόνο, αλλά την ίδια στιγμή επιδεινώθηκαν οι συνθήκες εργασίας και αυξήθηκε ο αριθμός των φτωχών εργαζομένων. Ο Θαπατέρο είναι ο άνθρωπος που ενσαρκώνει σήμερα περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τη «νέα σοσιαλδημοκρατία», λέει στη γαλλική ηλεκτρονική εφημερίδα Rue89 ο Φιλίπ Μαρλιέρ, καθηγητής στο University College του Λονδίνου. «Ας μειώσουμε τους φόρους, είναι αριστερό!», διακήρυσσε πριν από την πρώτη του εκλογή. Ο Ισπανός πρωθυπουργός έχει όμως και ένα σπάνιο γνώρισμα: κρατά τις υποσχέσεις του. Μόλις ανέλαβε την εξουσία, και παρά τις αντιδράσεις μέσα κι έξω από τη χώρα του, απέσυρε τα ισπανικά στρατεύματα από το Ιράκ. Έναν χρόνο αργότερα νομιμοποίησε εκατοντάδες χιλιάδες λαθρομετανάστες. Και αφού το έπραξε, συγκέντρωσε την προσοχή του στην επεξεργασία μιας πολιτικής για την αναπτυξιακή βοήθεια στην Αφρική, χρηματοδοτώντας επιτόπια εργαστήρια επιμόρφωσης. Αποτέλεσμα; Το πρώτο εξάμηνο του 2007, η λαθρομετανάστευση στην Ισπανία μειώθηκε κατά 62%. Θα μπορούσε λοιπόν ορισμένα από αυτά τα στοιχεία να αντιγραφούν από άλλους σοσιαλδημοκράτες ηγέτες; Η Ισπανία έχει γνωρίσματα που την καθιστούν αρκετά διαφορετική από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: το κοινωνικό της κράτος δεν είναι πολύ ανεπτυγμένο, η αγορά εργασίας είναι χαλαρή, το ζήτημα των περιφερειών έχει μεγάλη σημασία, η Δεξιά δεν έχει απαλλαγεί από το φρανκικό της παρελθόν, το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν ήταν ποτέ μια υπολογίσιμη εκλογική δύναμη. «Μοντέλο Θαπατέρο» ίσως στην πραγματικότητα να μην υπάρχει. Αν κάτι μπορούμε να συγκρατήσουμε, εκτός από την τόλμη και τη συνέπεια του Ισπανού πρωθυπουργού, είναι η πεποίθησή του ότι για να ανακατανεμηθεί ο πλούτος, πρέπει πρώτα να δημιουργηθεί. Το 2007, η Ισπανία είχε δημοσιονομικό πλεόνασμα 20 δισεκατομμυρίων ευρώ. Χάρις σ΄ αυτό, ο Θαπατέρο υποσχέθηκε προεκλογικά διάφορα μέτρα υπέρ των μητέρων και των φοιτητών. Είναι βέβαιο ότι θα τηρήσει τις υποσχέσεις του. Θα καταφέρει όμως στη δεύτερη τετραετία να ανοίξει κι άλλους δρόμους ή θα αρκεστεί σε μια σώφρονα διαχείριση;